Strawa dla neuronów

Mózg i umysł Praktycznie

Właściwe odżywianie napędza neurogenezę – proces odradzania się komórek nerwowych w mózgu. Nowe neurony są ważne m.in. dla zachowania dobrej pamięci.

W kadzi z wodą pływa nerwowo po okręgu mysz. Ma tylko jeden cel: jak najszybciej się wydostać! Musi znaleźć platformę ukrytą tuż pod powierzchnią wody.

POLECAMY

To nie powinno być trudne, bo mysz już wiele razy wykonywała to ćwiczenie.

Wodny labirynt Morrisa jest jednym z najczęściej używanych przez naukowców urządzeń eksperymentalnych, służących do mierzenia zdolności uczenia się gryzoni (patrz też aplikacja, s. 53).

W neurobiologicznym laboratorium King’s College London mysz niezwykle konsekwentnie zmierza do podestu, który ją ocali. Być może pomaga jej to, że zadbano o jej pamięć. Specjalna dieta, serwowana jej ostatnio przez naukowców, najwyraźniej działa. Potwierdza to zresztą kilka dni po eksperymencie prowadząca projekt Sandrine Thuret, analizując mózg myszy i znajdując w nim wyższą niż zwykle liczbę nowych neuronów.

Zarówno u myszy, jak i u człowieka odpowiedni pokarm może znacząco poprawiać zdolności umysłowe, związane m.in. z zapamiętywaniem i uczeniem się. Nie chodzi tu oczywiście o mocną kawę, która sprawia, że na krótki czas wchodzimy na „wysokie obroty”, nie chodzi także o rozmaite stymulanty, popularne m.in. wśród studentów. Tego rodzaju farmakologiczne wspomaganie mózgu rzeczywiście podnosi umysłową wydajność, ale tylko przejściowo; a ponadto ma dość poważne skutki uboczne.

Zdrowe odżywianie, o którym tu mowa, z jednej strony zapobiega poważnym chorobom (głównie natury sercowo-krążeniowej, ale nie tylko), wzmacnia system immunologiczny i rzeczywiście wspomaga mózg.

Mózg się jednak odtwarza
Badanie wpływu składników odżywczych na mózg nie jest proste. Nawet niewielkie różnice w trybie życia oddziałują na mózg i kształtują go na różne, trudne do przewidzenia, sposoby. Na dodatek ludzie nie są laboratoryjnymi szczurami, które można hodować i obserwować w wystandaryzowanym otoczeniu, ze ściśle opisanym rozkładem dnia. Jedyną drogą jest zatem zrozumienie mechanizmów, za pomocą których pewne substancje odżywcze i nawyki żywieniowe wpływają na to, co dzieje się w naszej głowie.

Stosunkowo niedawno dowiedziono, że nowe neurony mogą powstawać również w dorosłym mózgu. Wcześniej naukowcy wychodzili z założenia, że zmianie ulegają wyłącznie połączenia między istniejącymi już komórkami mózgu, a zapamiętywanie nowych treści polega jedynie na tworzeniu nowych połączeń między neuronami. Dopiero w latach 90. ubiegłego stulecia zwyciężył pogląd, że nowe komórki neuronowe powstają w mózgu aż do końca życia i że neurogeneza może istotnie wpływać na zdolność uczenia się.

Z obecnej wiedzy wynika, że zdolność tworzenia nowych komórek nerwowych ogranicza się do dwóch obszarów w mózgu: strefy okołokomorowej połączonej z opuszkami węchowymi oraz zakrętu zębatego (gyrus dentatus) w hipokampie. Najgruntowniej przebadano powstawanie nowych komórek nerwowych w hipokampie, któremu przypisuje się najważniejszą rolę w zapisywaniu nowych wspomnień. Hipokamp (a właściwie dwa, bo jego struktury znajdują się w obu półkulach mózgu) jest odpowiedzialny za przekazanie nowych treści do pamięci długotrwałej. Jeżeli struktury hipokampu ulegną zniszczeniu (wskutek choroby czy wypadku), to choć będziemy wciąż posiadać nabytą wcześniej wiedzę, nowej już nie przyswoimy – nowe wspomnienia nie powstaną. W takiej sytuacji mówi się o amnezji następczej.

Procesy konsolidacji pamięci w hipokampie nie są jeszcze dokładnie poznane, jednak wiele wskazuje, że ich niezwykle istotnym elementem jest tworzenie się nowych komórek nerwowych – tzw. hipokampalna neurogeneza wieku dorosłego (ang. adult hippocampal neurogenesis, AHN). Wśród dowodów na tę tezę wymienia się m.in. eksperymenty na myszach – te, u k...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI