Rehabilitacja na ekranie

Zdrowie i choroby Praktycznie

Połączenie tradycyjnego treningu umysłu ze znaną miłośnikom konsol do gry technologią, pozwalającą ruchami własnego ciała sterować postacią na komputerowym ekranie, może być przełomem w neurorehabilitacji.

Pani Katarzyna ma 60 lat. Przeszła kilka operacji mózgu. Pomimo wieloletniej rehabilitacji wciąż ma problemy poznawcze: osłabioną pamięć i koncentrację, trudności w planowaniu działań i w rozwiązywaniu problemów. Cierpi również na częściowy niedowład, porusza się o kulach. Ma też zaburzoną koordynację wzrokowo-ruchową.

POLECAMY

Poszukując nowych metod rehabilitacji, pani Katarzyna trafiła do firmy Titanis, specjalizującej się w technologiach komputerowych pomocnych w rozwoju czy przywracaniu sprawności mózgu. Przy wsparciu instytucji rządowych, pozarządowych i europejskich Titanis prowadzi projekt Neuroforma – pracuje nad stworzeniem programu neurorehabilitacji, który wykorzystuje techniki komputerowe.

Na jednym ze spotkań pani Katarzyna odbyła serię ćwiczeń, w czasie których równocześnie wykonywała zadania ruchowe i poznawcze mocno angażujące uwagę. Po ich zakończeniu stanęła równo na nogach – nie udało jej się to po żadnej z wcześniejszych sesji fizjoterapeutycznych.

Co sprawiło, że nagle okazało się to możliwe?

Trening umysłu i ciała
Potoczne stwierdzenie „w zdrowym ciele zdrowy duch” już dawno straciło status jedynie mądrości ludowej – dziś śmiało można o nim mówić jako o prawdzie naukowej. W 2013 roku

Louis Bherer, Kirk Erickson oraz Teresa Liu-Ambrose, naukowcy z USA i Kanady, zestawili kilkadziesiąt dostępnych badań naukowych dotyczących związku między aktywnością fizyczną a sprawnością umysłową. Okazało się, że zdecydowana większość z nich potwierdza pozytywny wpływ różnego rodzaju aktywności ruchowej na umysł.

Mechanizmy, które to powodują, dziś nie są jeszcze dokładnie znane. Naukowcy próbują to tłumaczyć redukcją stresu związaną z aktywnością fizyczną czy też lepszym ukrwieniem mózgu, wynikającym z aktywności fizycznej. Istnieją również badania wskazujące, że ruch wywołuje ogólne i długotrwałe podniesienie aktywności niektórych struktur mózgowych, a nawet przyczynia się do neurogenezy – powstawania nowych komórek w mózgu.

Nie od dziś wiadomo, że aktywność umysłowa ma pozytywny wpływ na sprawność fizyczną. Aby przyspieszyć proces zdrowienia, kontuzjowanym sportowcom poleca się oglądanie nagrań ze swoich występów, mają też wyobrażać sobie, że trenują i wykonują konkretne ćwiczenia. Badania amerykańskiej badaczki Renae Smith-Ray z 2013 roku sugerują z kolei możliwość poprawy motoryki u seniorów jedynie dzięki systematycznemu wykonywaniu komputerowych ćwiczeń poznawczych stworzonych przez firmę Posit Science, rozwijających m.in. szybkość przetwarzania informacji oraz pamięć przestrzenną. Po takim dziesięciotygodniowym treningu poznawczym (ang. Timed Up and Go Test) osoby badane lepiej niż przed treningiem wypadały w teście polegającym na jak najszybszym powstaniu z krzesła, przejściu trzech metrów i powrocie do krzesła.

Aktywność fizyczna wpływa zatem na formę umysłu, ćwiczenia poznawcze – na sprawność ciała. Tymczasem przez lata pacjenci na jednych zajęciach ćwiczyli z fizjoterapeutą, ekspertem od ciała, na innych z neuro[-]psychologiem, który „pracował” nad ich umysłem. Brakowało narzędzi i pomysłów, jak połączyć trening poznawczy z ruchowym, brakowało też wiedzy, jakie może to przynieść korzyści.

Komputery na odsiecz
Ostatnie kilkanaście lat przyniosło nowe możliwości w zakresie tworzenia zintegrowanego treningu poznawczo-ruchowego dla pacjentów. Nieocenione okazały się przy tym coraz bardziej zaawansowane i powszechne komputery. Na rynku wraz z konsolami do gier pojawiły się tanie, a zarazem bardzo precyzyjne czujniki ruchu, takie jak kamera Kinect czy platforma balansowa Wii Balance Board. W efekcie zaczęły powstawać programy komputerowe wspierające rehabilitację ruchową, często w formie atrakcyjnych, interaktywnych gier, w których steruje się postacią na ekranie, poruszając się pod okiem specjalnej kamery. Przykładami są systemy Gesture Ttek Health czy Jintronix. Pacjenci mają dziś także dostęp do programów i serwisów internetowych do treningu poznawczego, tzw. brain fitnessu (np. serwisy CogniFit i Lumosity).

Wciąż jednak trudno znaleźć narzędzie, w którym świadomie połączone zostały elementy ćwiczeń poznawczych i ruchowych. Warunki te spełnia system Neuroforma – program komputerowy wspierający neurorehabilitację, który wykorzystuje kamerę połączoną z komputerem.

Zatańczymy?

Taniec porusza ciało i duszę. Jak pisał Voltaire, jest sztuką, ponieważ ma zasady. Ale oprócz nich posiada także zalety, które na własnej skórze mogą poznać i młodsi, i starsi tancerze. Taniec od zarania dziejów odgrywa istotną rolę kulturową. Niekiedy stanowi ważną część obrzędów i rytuałów. Pozwala grupie ludzi wczuć się i zgrać w jednym rytmie, w jednym tempie, stając się środkiem do poczucia wspólnoty z innymi, uniwersalnym językiem komunikacji. Każdy krok taneczny odciska także piętno w naszym umyśle. Podczas tańca najbardziej aktywne są struktury układu słuchowego, szczególnie ciało kolankowate przyśrodkowe oraz robak móżdżku, dzięki którym potrafimy poruszać się w rytm muzyki. Dużą aktywność neuronalną podczas tańca wykazuje także skorupa, która wraz z jądrem ogoniastym pozwala nam kontrolować każdy taneczny ruch. Bazując na tej wiedzy, naukowcy odkryli, że taniec może nie tylko wpływać na poprawę naszej fizycznej kondycji, lecz także naszej kondycji psychicznej – poznawczej i emocjonalnej. W 2003 roku dr Joe Verghese z Albert Einstein College of Medicine w...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI