Przyjaźń zwana Pożądaniem

Mąż zrobił mi ostatnio awanturę o mojego przyjaciela – mówi Anna, atrakcyjna trzydziestoparolatka z 10-letnim stażem małżeńskim. – Przyjaźnię się z nim od czasów szkolnych, regularnie utrzymujemy kontakt: dzwonimy do siebie, umawiamy na kawę, co dwa tygodnie robimy rowerowe wypady za miasto. Świetnie się z Tomkiem rozumiemy. Nasze spotkania są dla mnie bardzo ważne, zwłaszcza od kiedy nie pracuję i siedzę z dziećmi w domu.

Mąż Anny długo tolerował te kontakty, ale od pewnego czasu coraz bardziej mu przeszkadzają. Kłóci się z żoną i pyta, dlaczego nie może – tak jak inne kobiety – znaleźć sobie przyjaciółki, z którą by plotkowała, chodziła na komedie romantyczne i zakupy.

Przecież Tomek jest tylko przyjacielem. Dlaczego mąż mi nie ufa?– denerwuje się Anna.
Być może dlatego, że mąż Anny podświadomie wyczuwa zagrożenie ze strony innego „samca”, z którym będzie musiał rywalizować. Psycholog ewolucyjny prof. David Buss, autor Ewolucji pożądania. Jak ludzie dobierają się w pary? uważa, że nie powinniśmy lekceważyć siły instynktu...

Jak nie romans, to co?
Czy mąż Anny ma powody do zazdrości? Niekoniecznie, twierdzą psychologowie badający relacje międzyludzkie. „Przekonanie, że mężczyźni i kobiety nie mogą być przyjaciółmi pochodzi z innej epoki, gdy kobiety zostawały w domu, a mężczyźni szli do pracy i jedyną pozamałżeńską relacją, jaką mogli nawiązać był romans”, wyjaśnia dr Linda A. Sapadin, psycholog kliniczny, specjalista z zakresu komunikacji interpersonalnej.

W naszej świadomości dość mocno są zakorzenione stereotypy dotyczące istoty relacji między przedstawicielami tej samej płci oraz między przedstawicielami różnych płci. Wydaje nam się więc, że spotkanie kobiety i mężczyzny zawsze przebiega według scenariusza: flirt, randki, ślub, dzieci, że więź między mężczyznami pogłębia wspólne działanie, a związki kobiet opierają się na rozmawianiu i dzieleniu się. Camille Chatterjee, publicystka „Psychology Today” stawia następującą tezę: do niedawna tak rzadko spotykaliśmy mężczyzn i kobiety, których łączy platoniczna przyjaźń, że mamy nawet trudność z nazwaniem takich relacji, a co dopiero ze zrozumieniem. Zjawisko przyjaźni między przedstawicielami obu płci było dotąd albo ignorowane, albo trywializowane. Dziś, gdy kobiety i mężczyźni wspólnie pracują, dzielą towarzyskie, sportowe i inne zainteresowania, ta kulturowa, postmodernistyczna przemiana trafiła pod lupę psychologów, socjologów i ekspertów od komunikacji społecznej.

Profesor Don O’Meara, socjolog z University of Cincinnati-Raymond Walters College, zaczął badać, co utrudnia nawiązanie i utrzymanie przyjaźni między płciami, bo... jednym z jego najlepszych przyjaciół była kobieta: „Spytała mnie kiedyś: Czy myślisz, że tak niezwykła przyjaźń jak nasza, często się zdarza?”. Badania prof. O’Meara wykazały, że tym, co najbardziej przeszkadza w bliskich relacjach między przedstawicielami obu płci, jest zdefiniowanie tej znajomości, poradzenie sobie z erotycznym przyciąganiem, problem z postrzeganiem przyjaciela jako równego sobie, okoliczności pierwszego spotkania oraz opinie otoczenia („Czy to naprawdę tylko przyjaźń?”). Ostatnia kwestia nabiera szczególnego znaczenia, gdy w grę wchodzi współmałżonek jednej lub obu stron. Przyjaciółka Wojtka (38 lat, żonaty od 13 lat) nie przeszkadzała jego żonie do czasu, gdy na dłużej przyjechała do nich jej matka. Teściowa Wojtka dziwiła się, że córka akceptuje to, że mąż od lat spotyka się z przyjaciółką na korcie tenisowym, pomaga jej w kłopotach, wysłuchuje zwierzeń. Gdy teściowa wyjechała, żona postawiła ultimatum: albo ja, albo przyjaciółka.

Za nic nie naraziłbym naszej rodziny, bardzo kocham swoją żonę, ale przyjaźń z Moniką wiele dla mnie znaczy, zawsze w trudnych momentach wspieraliśmy się nawzajem – mówi Wojtek.
„Można kochać przyjaciółkę i nie pożądać jej fizycznie, platoniczna miłość istnieje”, twierdzi O’Meara, a badania z udziałem 20 par przyjaciół opublikowane w „Journal of Social and Personal Relation[-]ships” w 2000 roku potwierdzają tę opinię. Również dr Heidi Reeder z Boise State University uważa, że jesteśmy w stanie tworzyć bliskie związki pozbawione erotycznego napięcia. Jednak rozdzielenie romantycznych, seksualnych i przyjaznych...