Mózgowe smaczki

Mózg i umysł Laboratorium

Możemy poprawić pamięć, nastrój i zmniejszyć zmęczenie, jeśli dostarczymy mózgowi odpowiedni pokarm. Tylko czego on właściwie potrzebuje?

Komórki mózgu działają na pograniczu zjawisk materialnych i niematerialnych, mają jednak całkowicie materialne zapotrzebowanie na substraty: energetyczne – dostarczające energii, strukturalne – biorące udział w budowie komórki, i funkcjonalne – prekursory neuroprzekaźników lub regulatory zachodzących reakcji. Granice takiego podziału substratów są jednak dość płynne, przede wszystkim dlatego, że w tkance nerwowej związek między strukturą i funkcją jest szczególny.

Glukoza
Niezwykłe tempo przemiany materii w mózgu powoduje ogromne zapotrzebowanie na energię. Głównym substratem energetycznym dla mózgu jest glukoza. Mózg nie posiada zapasów glukozy, dlatego jest zależny od ciągłego jej dostarczania. Brak glukozy przyczynia się do wystąpienia śpiączki już po 10 sekundach od ustania dopływu krwi do mózgu. Przy obniżeniu poziomu glukozy we krwi przeciętnie poniżej 3 mmol/l, obserwuje się zaburzenia funkcji psychicznych i lokomotorycznych.

POLECAMY

Związek między stężeniem glukozy we krwi a sprawnością umysłową analizowano w wielu badaniach – testy przeprowadzano po podaniu porcji glukozy na czczo lub po spożyciu posiłku. Wykazano, że u osób będących na czczo podanie glukozy zwiększa sprawność umysłową. Natomiast porcja glukozy otrzymana po posiłku nie tylko nie wykazuje takich właściwości, ale może nawet osłabić funkcje poznawcze. Istnieje zatem optymalny dla sprawności umysłowej zakres stężenia glukozy we krwi.

Pokrewną grupę badań stanowią tzw. badania śniadaniowe, w których porównywano sprawność umysłową na czczo i po spożyciu posiłku o różnej wartości energetycznej. Okazuje się, że u osób niejedzących śniadań stwierdzano obniżoną sprawność rozwiązywania testów na czas reakcji, pamięć przestrzenną i przypominanie słów. Natomiast nie zauważono zmian w innych aspektach sprawności, np. weryfikacji zdań.

Zaobserwowano szczególnie silny wpływ obecności glukozy na sprawność umysłową ludzi młodych. Po spożyciu napoju zawierającego ten cukier zdecydowanie poprawiał się ich czas reakcji. Przy czym im trudniejszy był test, tym większy obserwowano efekt wzmocnienia sprawności pod wpływem glukozy.

Co ciekawe stały, szczególnie wysoki poziom insuliny na czczo charakteryzuje osoby agresywne, skłonne do działań aspołecznych czy nawet przestępczych – stwierdzono to w trakcie badań z udziałem więźniów i pensjonariuszy zakładów poprawczych w Wielkiej Brytanii.

Kwasy tłuszczowe na pamięć
Dla prawidłowego funkcjonowania komórki nerwowej ogromne znaczenie ma błona komórkowa zbudowana z białek i lipidów – w tym kwasów tłuszczowych. W dorosłym mózgu lipidy stanowią 50–60 proc. suchej masy.
Od rodzaju kwasów tłuszczowych w błonie komórkowej zależy pobud[-]liwość komórki nerwowej, a co za tym idzie – sprawne funkcjonowanie mózgu. Skład kwasów tłuszczowych w błonie komórkowej neuronu ma znaczący wpływ na sprawność umysłową i lokomotoryczną, a także na podatność na choroby neurodegeneracyjne (demencja, choroba Alzheimera, Parkinsona) i udar mózgu.

Dla funkcjonowania mózgu szczególne znaczenie ma kwas dokozaheksaenowy (DHA) – stanowi on ponad 17 proc. wszystkich kwasów tłuszczowych mózgu. DHA wzmaga przewodzenie impulsów nerwowych i hamuje procesy śmierci neuronów. Niedobór DHA powoduje osłabienie pamięci i zdolności uczenia się, a obserwowany jest w takich chorobach, jak np.: alz[-]heimer, depresja, schizofrenia i nadmierna aktywność.

Kwas dokozaheksaenowy znajduje się w tłuszczu rybim, ale powstaje także w organizmie człowieka – z kwasu linolenowego, który w stosunkowo dużych ilościach występuje w oleju rzepakowym i sojowym. Przemiany kwasu linolenowego do DHA...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI