Estrogen. Co przychodzi wam do głowy, gdy słyszycie to słowo? Zapewne pigułki antykoncepcyjne, duży biust, krągłe biodra, zgrabne pośladki, prokreacja, seks... Rzeczywiście, estrogen jest znany przede wszystkim jako hormon kierujący zachodzącymi w kobiecym ciele procesami związanymi z rozmnażaniem. Estrogen kontroluje np. cykl menstruacyjny: pod jego wpływem dojrzewa komórka jajowa; to on wywołuje owulację i przygotowuje macicę na zagnieżdżenie się w niej embrionu. W okresie dojrzewania rosnący poziom tego hormonu sprawia, że dziewczęta „nabierają kobiecych kształtów”; to on odpowiada za osiągnięcie dojrzałości płciowej, czyniąc z dziewczynek kobiety.
Jak widać, nieprzypadkowo estrogen potocznie jest nazywany żeńskim hormonem płciowym. To jednak określenie nie do końca trafne. Estrogen wpływa też na to, jak działa nasz mózg.
Dobroczynny wpływ estrogenu
Według badaczy, estrogen – a właściwie estrogeny, bo mamy do czynienia z całą grupą podobnych hormonów – wpływa m.in. na nasze zdolności poznawcze, takie jak uczenie się i zapamiętywanie. „Kontroluje” także dokonywany przez nas wybór strategii zachowania i rozwiązywania problemów. Od estrogenów zależy również nasze życie uczuciowe. Różne badania wskazują nawet, że komórki nerwowe w niektórych obszarach mózgu potrzebują estrogenów, aby w ogóle mogły „żyć” i działać. Zresztą, dotyczy to nie tylko kobiet, ale i mężczyzn, ponieważ najważniejszy męski hormon płciowy – testosteron – zmienia się w ich mózgach w estrogen!
POLECAMY
Pierwsze wskazówki, że estrogen wspomaga mózg w jego pracy, pochodzą z początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Badacze odkryli wtedy w mózgach szczurów cząsteczki białka w komórkach nerwowych, wiążące się wyłącznie z żeńskim hormonem płciowym. Przez te receptory, funkcjonujące według modelu „klucza i zamka”, hormon przekazuje informacje do kolejnych komórek nerwowych. Receptory estrogenowe występują jednak nie tylko w neuronach przekazujących sygnał, lecz także w innych komórkach nerwowych, np. w ważnych dla obrony immunologicznej komórkach mikrogleju i makrogleju, które służą jako komórki podporowe i zaopatrzeniowe. Prawdopodobnie hormon ten spełnia także inne zadania w pozostałych typach komórek. Jakie? To jeszcze nie zostało ustalone – badania nad działaniem estrogenu na komórki glejowe są wciąż w powijakach. Ale już teraz wiadomo, że estrogen wspiera naturalną reakcję obronną mikrogleju na bodźce zapalne. To odkrycie może pomóc w leczeniu np. stwardnienia rozsianego czy choroby Alzheimera, ponieważ w obu chorobach zdegenerowane białka gromadzą się w neuronach i wywołują stan zapalny, który uszkadza komórki nerwowe i powoduje ich obumarcie.
Estrogen w makrogleju, czyli komórkach zaopatrujących, pełni także funkcję troficzną. Pobudza przemianę materii, pod jego wpływem makroglej wydziela większą ilość hormonu wzrostu. Eksperymenty na zwierzętach, a także obserwacje ludzi wskazują na to, że estrogeny chronią przed niektórymi chorobami neurodegeneracyjnymi lub przynajmniej opóźniają ich postęp.
Jak odkryli naukowcy z University of California w Davis, estrogen może także łagodzić skutki udaru mózgu. Pozbawili oni myszy jajników i ograniczyli w ten sposób naturalną produkcję estrogenu. Następnie podzielili je na dwie grupy i myszom z jednej podali kilkakrotnie małe dawki estrogenu. Po tygodniu badacze zablokowali na chwilę przepływ krwi w jednej z arterii w mózgach myszy, wywołując u nich w sztuczny sposób udar. Kilka dni później sprawdzili, jakie zmiany w mózgu pozostawiła po sobie ta „operacja”. Okazało się, że u myszy, które przeszły hormonalną terapię zastępczą, szkody wywołane udarem były wyraźnie mniejsze.
– Estrogen opóźniał postęp uszkodzeń komórek mózgowych. W korze mózgowej przeżyło więcej neuronów – mówi kierująca badaniami Phyllis White. Zjawisko to było szczególnie mocno dostrzegalne podczas końcowej fazy udaru, kiedy wiele komórek mózgowych ginie w procesie apoptozy (tzw. zaprogramowanej śmierci, dzięki której organizm sam pozbywa się nawet lekko uszkodzonych komórek). Estrogen znacznie ogranicza ten proces, a zdaniem Phyllis White przyczynia się także do wzrostu nowych neuronów.
Niestały poziom inteligencji
Z powodu dobroczynnego wp...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
