Czy oglądałeś kiedykolwiek pokazy prestidigitatorów? Zadziwiała cię zręczność i kunszt, z jaką wykonują triki? Jak oni to robią, że w ich dłoniach nagle pojawiają się monety, wyciągają króliki z kapelusza, a kolorowe chusteczki – z uszu? W jaki sposób iluzjoniści sprawiają, że łyżeczki nagle się wyginają, duże obiekty znikają na naszych oczach, a żywe osoby rozcinane są na pół? Jakim cudem mentalista wyciąga kartę, o której akurat pomyślałeś, bądź też czyta w twoich myślach, kiedy wydaje ci się, że podjąłeś świadomy wybór?
Magicy rozmaitej maści wykorzystują w swoich sztuczkach znane w psychologii poznawczej mechanizmy działania percepcji, uwagi, pamięci oraz podejmowania decyzji. Manipulują naszą świadomością, manipulują postrzeganymi przez nas bodźcami, manipulują naszymi mózgami i umysłami.
Neuronalnym podłożem sztuczek magicznych od lat interesują się Stephen L. Macknick, Susana Martinez-Conde oraz Sandra Blakeslee, neurologowie z Barrow Neurological Institute w Phoenix, w Arizonie. Dyscyplinę naukową, którą uprawiają, nazywają neurobiologią magii bądź, bardziej dowcipnie, neuromagią. W 2007 roku „badacze magii” zorganizowali w Las Vegas sympozjum naukowe pt. „Magia świadomości”. Zaproszono na nie także znanych współczesnych magików – po to, by zdradzili tajniki niektórych swoich trików i opisali swoje doświadczenia związane z ludzką percepcją, uwagą i innymi procesami poznawczymi. Według naukowców zrozumienie mechanizmów działania mózgu poddawanego sztuczkom magicznym pozwoli w przyszłości odkryć neuronalne podstawy świadomości, a także lepiej zrozumieć sposób działania trików w negocjacjach, strategiach reklamowych i innych relacjach interpersonalnych.
Triki percepcyjne
Jednymi z najtrudniejszych są sztuczki wykonywane przez magika niemal na oczach publiczności, te, które nie wymagają stosowania rekwizytów czy pomocy takich jak dym czy lustra. Wykonując triki tuż przed oczyma odbiorcy, magik musi dobrze znać zasady ludzkiego postrzegania.Do takich sztuczek należy m.in. słynny trik ze znikającą monetą, zwany „retention of vision vanish”. Polega on na tym, że magik otwiera lewą dłoń i prawą ręką kładzie na niej monetę. Następnie lewa dłoń zamyka się, teoretycznie ukrywając monetę; jednocześnie magik oddala dłoń prawą. Chwilę później ponownie otwiera lewą dłoń, jednak monety już tam nie ma.
Magicy wyjaśniają, że ten trik wychodzi najlepiej, gdy do jego wykonania używa się błyszczących przedmiotów. Odbijające się od nich światło doprowadza do powstania krótkiego powidoku – optycznego wrażenia, że przedmiot jest na swoim miejscu. Iluzjonista wykorzystuje to zjawisko: zaraz po wywołaniu błyskiem obrazu następczego, w ułamku sekundy zabiera monetę prawą ręką i zamyka lewą dłoń. Gdy otworzy ją ponownie, widzowie zobaczą, że przedmiot zniknął.
Z wrażeniami podobnymi do powidoku mamy dość często do czynienia na co dzień, jednak nie przywiązujemy do nich wagi, są dla nas tylko niewiele znaczącymi odczuciami. Tymczasem dla iluzjonisty są niezwykle ważne, ich wykorzystywanie jest chlebem powszednim. Magicy bazują np. na podobnym zjawisku związanym ze zmysłem dotyku. Dzięki temu ściągają swoim rozmówcom zegarki z rąk; tamci, oczywiście, nie są tego świadomi. Dzieje się tak, gdyż „powidok dotykowy” utrzymuje wrażenie istnienia zegarka jeszcze przez kilka chwil...
Także w trikach karcianych kluczową rolę odgrywają zręczność dłoni oraz niedostatki ludzkiej percepcji wzrokowej. Jedną z bardziej znanych technik karcianych jest np. podwójne podniesienie. Sztuczka przebiega następująco: widz wybiera dowolną kartę, magik rozkłada pozostałe w wachlarz, a widz wkłada „swoją” kartę do środka talii. Magik składa wachlarz, umieszczając na wskazanej karcie inną kartę i dyskretnie zaznaczając miejsce, w którym są karty, małym palcem. Potem wykonuje szybkie przełożenie talii – wskazana karta jest teraz drugą od góry. Następuje podwójne podniesienie – choć wydaje się, że magik podnosi jedną kartę, tę wskazaną przez widza, w rzeczywistości podnosi dwie: wskazaną i tę, która zaznaczała mu miejsce, gdzie ona się znajduje.
Jak to działa? Dlacze...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
