Kiedy dół staje się chorobą

Marysia ma 15 lat i uczęszcza do gimnazjum. Dwa lata temu jej rodzice rozwiedli się. Obecnie mieszka z mamą. Od pół roku odczuwa głównie smutek, nie chce już grać na gitarze, choć zawsze sprawiało jej to ogromną radość. Nigdy nie miała trudności w szkole, zawsze była przygotowana i aktywna na lekcjach. Ostatnio zaczęła zapominać o pracach domowych i złapała kilka gorszych ocen. Po powrocie ze szkoły często układała teksty piosenek, tworzyła własną muzykę, jednak od pewnego czasu jest bardzo senna i pozbawiona energii. Zdarza się jej zapominać o kolacji i nie jeść śniadania.

Czy Marysia po prostu dojrzewa? Czy jest leniwa? A może się zakochała?

Na co dzień zdarza się, że słyszymy: „Mam depresję… Nic mi się nie chce…”. Słowo depresja przeniknęło do potocznego języka i jego wszechobecność czasem nie pozwala dostrzec faktycznego ciężaru definicji tego pojęcia. A depresja jest chorobą i może prowadzić do śmierci. Niestety, cierpi na nią – jak wynika z analiz danych statystycznych zebranych w 2015 roku dla amerykańskiego Departamentu Zdrowia – nawet co dziesiąta młoda osoba.

Oblicza smutku
Historia Marysi ilustruje objawy typowe dla depresji, takie jak obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, zaburzenia snu czy mniejszy apetyt (patrz aplikacja „Jak rozpoznać?”). Choroba ta może przyjmować różne postacie, a jej rozpoznanie nie zawsze jest proste. W Psychiatrii dzieci i młodzieży (red. Irena Namysłowska) prof. Jacek Bomba wymienia cztery postacie depresji młodzieńczej. W obrazie depresji młodzieńczej czystej dominuje obniżenie nastroju, smutek, rezygnacja. U młodej osoby widoczne jest też pogorszenie pamięci, uwagi, trudności w koncentracji. Może też odczuwać lęk i obawy o przyszłość. W depresji młodzieńczej z rezygnacją do powyższych objawów dołączają trudności w nauce, poczucie bezsensu życia, a także tendencje samobójcze. Z kolei depresję młodzieńczą z niepokojem, obok symptomów depresji czystej, charakteryzuje zmienność nastroju – od euforii po ogromny smutek. Chory może też ujawniać zaburzenia zachowania, takie jak okaleczanie się, odmowa jedzenia, picie alkoholu i zażywanie narkotyków. Czwarty typ to depresja młodzieńcza hipochondryczna. Dodatkowymi objawami są tu dolegliwości somatyczne, na przykład biegunki, zaparcia, kołatanie serca, wymioty.

Depresja przyjmuje różne oblicza, dlatego ważne jest, by rodzice i opiekunowie mieli świadomość, że nie tylko smutek zdradza tę chorobę. U dziecka jej głównym objawem może być drażliwość. Chorobę mogą maskować wybuchy złości, znudzenie, zachowania buntownicze, np. wagary, zachowania autodestrukcyjne i antyspołeczne. Jeśli młoda osoba doświadcza przedłużających się problemów z koncentracją, snem, apetytem, czuje się bezwartościowa i ma wiele obaw dotyczących przyszłości, zamyka się w sobie i zrywa kontakty z rówieśnikami – to sygnał, że to, co przeżywa, może nie być zwykłym „dołem” albo buntem.

Jak rozpoznać?