Stworzona przez Zaratustrę religia – zanim legła w gruzach pod naporem islamu – była wielką religią powszechną i, znacząc losy trzech kolejnych imperiów perskich, od VI wieku p.n.e. do VII stulecia naszej ery ogarniała niemal cały Bliski i Środkowy Wschód.
POLECAMY
Nie chodzi jednak o zagasłą przed wiekami historię – dla zaratusztrianizmu niezbyt łaskawą, gdyż na mocy jej bezlitosnych wyroków wyznawcy tej religii to obecnie zaledwie około ćwierć miliona ludzi, żyjących w zamkniętych i niewielkich enklawach – wyspach na ogromnych morzach hinduizmu czy też islamu. Z nich najbardziej znani są indyjscy Parsowie, mieszkający głównie w Bombaju (około 70 tysięcy), Gudżaracie i Pakistanie, którzy umieszczają zwłoki zmarłych na tzw. wieżach milczenia – by pożarły je ptaki drapieżne. W samym natomiast Iranie, zdominowanym przez muzułmańskich szyitów, pozostało ledwie 40 tysięcy wyznawców, zwanych tam gebrami. Rzutka, chociaż niewielka (około 3–4 tysięcy) jest jednak zaratusztriańska diaspora w Anglii i USA. I to z niej właśnie wywodziły się tak znane postaci jak Freddie Mercury (właściwie Farrokh Bulsara) czy założyciele i liderzy jednej z najpotężniejszych firm świata – holdingu TATA Group.
Chodzi więc nade wszystko o to – jak twierdzi Mary Boyce, autorka najlepszej z popularnych monografii zaratusztrianizmu – że wywarł on na losy ludzkości wpływ większy niż jakakolwiek inna religia. Odcisnął piętno nie tylko na wszystkich wielkich religiach: judaizmie, chrześcijaństwie, islamie, hinduizmie, buddyzmie, lecz także na filozofii greckiej. Trzeba mieć tu na uwadze zwłaszcza rysujący się w obrębie zaratusztrianizmu dualizm: wizję świata podzielonego na dwie zasady – dobra i zła, ducha i materii, światła i ciemności. Dualizm ten wpłynął na wszystkie sekty i Kościoły gnostyckie, od wyznawców Szymona Maga po średniowiecznych katarów, na żydowską Kabałę i ezoterykę perskiego islamu.
Wpływy religii Zaratustry rozpoznawane są zatem głównie przez ten dualizm, przez binarność ducha czy myśli. Ale niezwykle istotne i trwałe okazały się też inne wątki: eschatologia (nauka o dniach ostatnich, sądzie i życiu pośmiertnym), soteriologia (nauka o zbawieniu) czy też demonologia. I w znacznej mierze wszyscy jesteśmy ich dziedzicami. Zawdzięczamy więc zaratusztrianizmowi nie tylko nasze wyobrażenia zła i dobra, ale i nasze wizje życia pośmiertnego oraz zaświatów (piekła i raju, ale również czyśćca), aniołów i demonicznych istot, stworzenia, apokalipsy i sądu ostatecznego, ideę zrodzonego z dziewicy mesjasza, pojęcie grzechu i oczyszczenia, naukę o zmartwychwstaniu ciał, wreszcie optymistyczną wizję końca świata, zbawienia powszechnego i ostatecznego triumfu dobra nad złem.
Ważna jest również filozofia czasu i dziejów. Zaratusztrianizm bowiem – choć nierzadko przypisuje się tę zasługę judaizmowi – odrzucił koncepcję cykliczną, kołową czasu (czasu powtarzalnego, mitycznego „wiecznego powrotu”). Zastąpił ją wizją linearną, zgodnie z którą losy świata i człowieka są czymś jednorazowym i toczą się od stworzenia do sądu, od narodzin do śmierci.
Ośrodkiem tych wszystkich nauk jest oczywiście nadzieja na wyrugowanie cierpienia i sprawiedliwość, na końcowe zwycięstwo dobra i światłości nad złem i bólem.
Narodzony z legendy
Kim jednak był ten mędrzec sprzed wieków, który dał początek wszystkim podobnym ideom? Jakiemu światu się objawił?
Kiedy lud Protoindoirańczyków, czyli Ariów, w trzecim tysiącleciu p.n.e. r...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
