Choroba rozsiana w czasie i przestrzeni

W czasie zajęć na uczelni Tomek zauważył, że z jego wzrokiem dzieje się coś dziwnego. Wszystko stało się mniej wyraźne. Dopiero po kilku minutach mógł ponownie przeczytać tekst napisany na tablicy. Z czasem podobne sytuacje zaczęły zdarzać się coraz częściej, więc wybrał się do lekarza. Badanie okulistyczne nie dało odpowiedzi, postanowił zatem pójść do neurologa. Miał złe przeczucia. Czuł, że dzieje się z nim coś bardzo poważnego. Słowa, które usłyszał z ust neurologa, zapamięta do końca życia: „Wszystko wskazuje na to, że to stwardnienie rozsiane…”. Tomek wiedział, że od tej chwili jego życie będzie wyglądać inaczej. Teraz opowiada o tym z uśmiechem, ale pamięta, jak trudno było mu się pogodzić z diagnozą.

Objawy stwardnienia rozsianego (Sclerosis Multiplex, SM) opisywano już w XIV wieku. Później, w pierwszej połowie XIX wieku, opisywał je w swoich pamiętnikach sir Augustus D’Este, wnuk króla Anglii Jerzego III. Systematyczne badania dotyczące przyczyn i objawów podjęli dopiero w drugiej połowie XIX wieku Jean-Martin Charcot i Jean Cruveilhier. Jednak SM wciąż kryje wiele zagadek i pozostaje w centrum uwagi współczesnych badaczy.

Wirus i geny
Kluczowym problemem, z którym zmagają się naukowcy jest etiologia choroby. Przypuszcza się, że SM powstaje na tle procesu infekcyjnego – wirusowego albo bakteryjnego – lub/i wskutek uruchomienia genetycznych predyspozycji wzbudzających procesy autoagresji przeciw mielinie. W efekcie aksony są pozbawiane osłonek mielinowych (demielinizacja), co znacznie zakłóca lub nawet uniemożliwia przewodnictwo nerwowe i wywołuje objawy neurologiczne. Natomiast utrata aksonów prowadzi do atrofii, czyli zmian zanikowych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.
Objawy neurologiczne zależne są od umiejscowienia plak, czyli zmian demielinizacyjnych. Najczęściej są to: niedowłady kończyn górnych i dolnych, zaburzenia czucia, trudności w kontroli zwieraczy, zawroty głowy i trudności w utrzymaniu równowagi, drżenie rąk, oczopląs, zaburzenia widzenia. Objawom neurologicznym towarzyszyć mogą trudności w zakresie uwagi, pamięci, myślenia, które zazwyczaj pojawiają się w fazie rzutu, a jeśli są stałe – mogą w pewnym stopniu zakłócać wykonywanie pracy zawodowej. Dodatkowo u chorych obserwuje się zmiany w sferze emocjonalnej, takie jak: objawy depresji, labilność emocjonalna czy drażliwość. Mimo tych ogólnych prawidłowości, każda osoba cierpiąca na stwardnienie rozsiane choruje inaczej.
Stwardnienie rozsiane dotyka głównie osoby młode. Najwięcej zachorowań przypada między 20. a 30. rokiem życia, jednak choroba może też ujawnić się u dzieci i osób starszych. Częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.

Na pomoc chorym